Ο Σακχαρώδης Διαβήτης είναι μια συχνή νόσος που αφορά όλες τις ηλικίες. Εμφανίζεται συχνότερα στις ανεπτυγμένες χώρες και αποτελεί μια από τις πρωταρχικές αιτίες τύφλωσης στο δυτικό κόσμο. Στην Ελλάδα αποτελεί την κυριότερη αιτία τύφλωσης στις παραγωγικές ηλικίες ανάμεσα στα 20-64 έτη. Διακρίνεται σε δυο τύπους: ΣΔ τύπου 1 (νεανικός η ινσουλινοεξαρτώμενος) και ΣΔ τύπου 2 (μη ινσουλινοεξαρτώμενος).
Είκοσι χρόνια μετά τη διάγνωση της νόσου το σύνολο σχεδόν των ασθενών με ΣΔ1 έχει ευρήματα από τους οφθαλμούς, ενώ σε ασθενείς με ΣΔ2 αφορά περί το 60%. Ασθενείς με αθεράπευτο διαβήτη βρίσκονται 25 φορές σε μεγαλύτερο κίνδυνο για τύφλωση σε σχέση με το γενικό πληθυσμό. Δεν υπάρχουν συμπτώματα στα αρχικά στάδια, ενώ αν δεν προληφθεί, διαγνωσθεί ,και αντιμετωπισθεί έγκαιρα, οι συνέπειες για την όραση μπορεί να είναι πολύ σοβαρές.
Ο σακχαρώδης διαβήτης επηρεάζει τα αιμοφόρα αγγεία που μεταφέρουν οξυγόνο προς τα όργανα και τους ιστούς του ανθρώπινου οργανισμού. Η βαρύτητα των αλλοιώσεων που προκαλούνται είναι ευθέως ανάλογη του επιπέδου του σακχάρου στο αίμα, αλλά και της διάρκειας της νόσου.
Ειδικότερα επηρεάζει το μέγεθος του αυλού των αγγείων με αποτέλεσμα να περιορίζεται η παροχή αίματος προς τους ιστούς. Η μειωμένη παροχή αίματος (ισχαιμία) έχει σαν αποτέλεσμα να προκαλείται μια έλλειψη οξυγόνου που με τη σειρά της οδηγεί σε ελαττωματική μεταβολική λειτουργία και κυτταρικές βλάβες. Παράλληλα, επηρεάζεται η στεγανότητα των αγγείων με αποτέλεσμα να διαρρέουν από αυτά προς τους ιστούς μεταβολικά προϊόντα και υγρά τα οποία προ- καλούν οίδημα στους ιστούς και επηρεάζουν την εύρυθμη λειτουργία τους.
Στον οφθαλμό, ο ιστός που δέχεται τις σοβαρότερες επιδράσεις είναι ο αμφιβληστροειδής χιτώνας. Η ισχαιμία αναγκάζει τον αμφιβληστροειδή να δημιουργήσει νέα αιμοφόρα αγγεία (νεοαγ- γείωση) με σκοπό να εξασφαλίσει περισσότερο οξυγόνο τα οποία όμως είναι εύθραυστα και προκαλούν αιμορραγίες. Επίσης η απώλεια στεγανότητας των αγγείων οδηγεί σε διαβητικό οίδημα της ωχρός κηλίδας.
Παρατηρούνται 2 κλινικές οντότητες της διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας.
Μη παραγωγική αμφιβληστροειδοπάθεια.
Στο στάδιο αυτό η εικόνα του βυθού παρουσιάζει αιμορραγίες, μικροανευρύσματα, εξιδρώματα και οίδημα στον αμφιβληστροειδή. Όταν η διαρροή συστατικών από το αίμα προς τους ιστούς γίνεται στο κεντρικό σημείο του αμφιβληστροειδή (στην ωχρά κηλίδα ) τότε έχουμε οίδημα ωχράς. Τα παραπάνω είναι αποτέλεσμα της βλάβης του διαβήτη στα μικρά αγγεία (τριχοειδή). Παραγωγική αμφιβληστροειδοπάθεια.
Λόγω της φτωχής κυκλοφορίας του αίματος στον αμφιβληστροειδή δημιουργούνται ζώνες χαμηλής οξυγόνωσης (ισχαιμία). Το μάτι αντιδρώντας σε αυτή την κατάσταση δημιουργεί νέα παθολογικά αγγεία τα οποία είναι πολύ ευαίσθητα και μπορεί να αιμορραγήσουν. Το τελικό στάδιο περιλαμβάνει αιμορραγίες στο υαλώδες, ουλοποίηση, αποκόλληση, νεοαγγειακό γλαύκωμα και απώλεια της όρασης.
Η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια είναι από τις πλέον ύπουλες ασθένειες. Ακόμη και όταν συμβαίνουν σοβαρές αλλαγές στους οφθαλμούς ο ασθενής μπορεί να μην έχει συμπτώματα ως τα πιο προχωρημένα στάδια. Τα συμπτώματα εμφανίζονται όταν υπάρξει οίδημα της ωχράς ή αιμορραγίες με απώλεια της όρασης.
Η όραση μπορεί να γίνει θολερή, να γεμίσει θολά σημεία η ακόμα και να χαθεί εντελώς. Πολλές φορές οι διαβητικοί ασθενείς παρατηρούν παροδικά θαμπώματα λόγω αυξομειώσεως του σακχάρου. Τα γυαλιά όρασης θα πρέπει να δίνονται αφού ρυθμιστεί το σάκχαρο. Η εγκυμοσύνη και η υπέρταση μπορεί να επιδεινώσουν τη διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια.
Ο διαβητικός ασθενής πρέπει να υποβάλλεται τακτικά σε οφθαλμολογική εξέταση ακόμη και αν δεν έχει συμπτώματα για έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία. Η πρόληψη είναι η καλύτερη θεραπεία και στη συγκεκριμένη περίπτωση η τακτική επίσκεψη στον οφθαλμίατρο είναι αυτή που θα σώσει την όραση. Η βυθοσκόπηση με μυδρίαση είναι βασική εξέταση για το διαβητικό ασθενή. Εάν υπάρχουν σημαντικές βλάβες και ενδείξεις το επόμενο βήμα στη διάγνωση είναι η φλουραγγειογραφία.
Κατά την εξέταση αυτή χορηγείται ενδοφλεβίως μια φθορίζουσα ουσία (φλουροσκείνη) και λαμβάνονται διαδοχικές φωτογραφίες του βυθού αξιολογώντας την αιμάτωση του, την ακεραιότητα των αγγείων, την ισχαιμία και την νεοαγγείωση. Μια σχετικά πρόσφατη τεχνολογική εφαρμογή είναι η Οπτική Τομογραφία Συνοχής OCT, η οποία αποτελεί μια μορφή τομογραφίας και απεικονίζει την ωχρά κηλίδα με υψηλή ευκρίνεια.
Η συχνότητα της οφθαλμολογικής παρακολούθησης καθορίζεται ανάλογα με την βαρύτητα των ευρημάτων.
Ασθενείς με φυσιολογική βυθοσκόπηση παρακολουθούνται κάθε 1 έτος.
- Με ήπια Διαβητική Αμφιβλη- στροειδοπάθεια (μη παραγωγική) κάθε 9 μήνες.
- Με μέτριου βαθμού ΔΑ (μη παραγωγική) κάθε 6 μήνες.
- Με σοβαρή ΔΑ κάθε 4 μήνες (μη παραγωγική).
- Με κλινικά σημαντικό οίδημα της ωχράς κηλίδας κάθε 2-4 μήνες Με παραγωγική ΔΑ κάθε 2-4 μήνες.
Ο διαβητικός ασθενής πρέπει να γνωρίζει πόσο σημαντικό είναι να ρυθμίζει το σάκχαρο του, την υπέρταση, την υπερλιπιδαιμία και να περιορίσει το κάπνισμα και τα αλκοόλ.
Οι σύγχρονοι μέθοδοι θεραπείας περιλαμβάνουν τα εξής:
- Ενδουαλοειδικές ενέσεις Αντιαγ- γειογενετικών Ενδοθηλιακών Παραγόντων (Anti-VEGF) οι οποίοι αναστέλλουν την ανάπτυξη παθολογικής νεοαγγείωσης.
- ArgonLaser Φωτοπηξία η οποία σφραγίζει τις διαρροές από τα αγγεία και ελαττώνει την ανώμαλη αγγείωση
- Κρυοθεραπεία.
- Υαλοειδεκτομή και χειρουργική αμφιβληστροειδούς.
Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι μια χρόνια ύπουλη πάθηση η οποία απαιτεί υπομονή και επιμονή. Είναι σημαντικό να κατανοηθεί η σημασία της πρόληψης και της έγκαιρης διάγνωσης.
Ο οφθαλμίατρος είναι συνοδοιπόρος στη μακρά πορεία του διαβητικού ασθενή, ο οποίος με την κατάλληλη πληροφόρηση και ιατρική μέριμνα μπορεί να διατηρήσει καλή και ποιοτική όραση για πολλά χρόνια.
